මිහිතල මිතුරෝ ජ්‍යෙෂ්ඨ සාමාජිකයින්ගේ 2010 වාර්ෂික චාරිකාව සඳහා මෙවර තෝරා ගත්තේ අපුර්ව පරිසර පද්ධතියක් සිය පවුල්වල අඹු දරුවන්ද සමග චාරිකාවට එක්වුනු අප 2010.08.22 -23 දෙදින ඒ සඳහා යොදා ගෙන තිබුනා. නුවර දළදා මාලිගාව වැඳ පුදාගෙන අප සුන්දර පිටවලපතන පියමංකරන විට මිහිදුම් සළු හැඳගත් දුම්බර කඳුවැටි අපව පිළිගන්න පෙරමග බලා සිටියා. එපමණක්ද ? අප ආ සතුටින් ඉපිලී සුළං කුමරිය සිය හැකියාවන් උපරිමයෙන් දක්වමින් පිටවල පතන්බිම සිසාරා අපූර්ව රැුඟුම් රඟන්නට පටන් ගත්තා. එය නම් මහා විස්මයක්. සුළං කුමරිය මෙතරම් හැඩවැඩ වි රඟන විට අප කෙසේනම් නිහඩව බලා සිටින්නද? අපේ පුංචි සිඟිත්තන් දැත් අහසට විදා සුළං කුමරියගේ තාලයට ඇය හා හරිහරියට රඟන්නට පටන්ගත්තා. අප සියල්ලන්ම දරුවන්හා අක්ව ඒ රැුඟුමට එක්වුනා. සුළං කුමරියද ගී ගයමින් විවිධාකාර රංග ශෛලින් අනුව රැුඟුවා. නිදහසේ සුළගේ පාවෙමින් හෝරා ගෙවී ගියත් ඇය හැර යන්නට ලෝබ කමින් අපි එහිම රැුඳි සිටියා. පුංචි ලෝකාන්තය අසලදි නම් ඇය වියරු රංගනයක නිරතවුනා. අපවත් ලෝකාන්තය දෙසට රැුගෙන යන්නට ඇය උත්සාහ කළා. තරමක බියක් හිතට දැනුනා. සුළං කුමරිය මෙතරම් විචිත‍්‍රවත් හා විවිධ බව ජීවිතයේ ප්රථම වතාවට අප සියල්ලන්ටම පසක් වූවා. සොබාදහමට පිං දෙමින් අපි පිටවල ගම්මානයේ අපේ පුංචි නවාතැනට ආව. ගමේ අයගෙ සැළකිලි මැද රැුය ගෙවී ගියා. ඔවුන් සමග රැුය පුරා දොඩමළුවූ අපට දුම්බර හා බැඳුනු බොහෝ දේ දැන ගන්නට ලැබුනා.
අළුයම අවදිව පුංචි උන්ද සමග අප පිටත් උනේ මානිංගල කන්ද තරණය කරන්නටයි. සුද්දන්ගෙ කාලයේ මෙහි පැවති තේවතුවල වැඩකළ අයට වේලාව ලබා ගන්නට මෙහි කන්දට වැටෙන සෙවනැල්ල අපකාරී වු බැවින් ( දෙමල බසින් මනි යනු වේලාවයි* මෙම කන්ද මානිංගල නම් වූ බව ඔවුන් අප සමග පැසූවා. ජෛව විවිධත්වයෙන් මෙන්ම සොබා සුන්දරත්වයෙන්ද අනුන දුම්බර කඳුවැටිය සිත්සේ විඳ ගන්නට අප පිංකර තිුනා. ඒ අපුර්ව රසය වචනවලින් පැහැදිලි කරන්නට බැහැ. එය ඇත්තෙන්ම විඳිය යුතුමයි. අපටම ආවේණික බිනර මල් පොකුරක් අපි දිහා බලා සිහින් සිනාවක් හරිම අහංසක විදිහට පාමින් අපට කියූවේ ඇගේ අයිතාය අපෙන් පැහැරගෙන නොරටුන් විසින් හිමි කරගෙන ඇති දුක්මුසු කතාවයි. ඇතින් ලකේගල, කළුපහන කඳු දිස්වුනා. මනහර ¥විලි ඇල්ල ඈත කළුපහන කන්දෙන් කඩා හැලෙන අපුරුව දුර දක්නයෙන් නැරඹුව. අවට පෙනෙන විවිධ වර්ණ රටාවන්ගෙන් පිරිපුන් තුරු හිස් විචිත‍්‍රවත් සිතුවමක් වගේ. අපි හරිත වර්ණයේ විවිධක්වය ගනන් කරන්නට පටන් ගත්තා. කොළ පැහැයේ විවිධත්වය කෙතරම්ද? විස්සකට ආසන්න විවිධත්වයක් හරිත වර්ණය විස්න තුරු පත්වල සටහන්ව තිබුනා. අප එන ගමනේදි රිවස්ටන් කඳු ශිඛරය අවට දුටු පිග්මි
(කුරුමිටි* වනාන්තර කෙතරම් වර්නවත් රටාවන් ගෙන් සමන්විත වූවාද? ඇත්තෙන්ම සොබාදහම කෙතරම් විස්මිත නිමැවුම් කරුවෙක්ද? මානිගල බැස වැද්දා පැනි ඇල්ලේ සිත්සේ බැස පිහිනා සිසිල් දිය පහස වින්දා.
ආපසු එන්නට කිසිවකුටත් සිතක් නැහැ. කෙසේ නම් මේ පෙම්බරිය හැර යන්නටද? සුදුගල කන්ද නෙසෙල් වී අප දෙස බලා සිටියා. නැවත හැකි ඉක්මනින් ඇය හා තුරුළු වෙන්නට එන බවට ප‍්‍රතිඥා දෙමින් දුක රැුඳුනු හදින් අපි දුම්බර පෙම්බරියට සමුදුන්නා.
පාහියංගල ආදී මානව ජනාවාසය නරඹා පසුව අසළ ඇති දොලේ බැස දිය කෙළිමින් පිනා නහා දිවා ආහාරයෙන් පසු පැමිනියේ වරකාගොඩ ගල්ලෙන රජමහා විහාරයටය. පූජ්‍ය පෝරුව දණ්ඩේ සුමන හිමිපාණන් වහන්සේ විසින් ඉතාමත් සුහදශිලිව අප කණ්ඩායම පිළිගත් අතර ස්ථානය පිළිබඳවත් එහි ඉතිහාසය පිළිබඳවත් පරිසරය පිළිබඳවත් කණ්ඩායම දැනුවත් කරන ලදී. මෙම ස්ථානයේ ඉතිහාසය පොලොන්නරුව රාජ්‍ය සමය දක්වා දිවයයි. ගල්කුඩය සහිත බුදු මැදුර අලංකාරත්වයෙන් අනුනය. ස්වභාවික පරිසරය චමත්කාර ජනකය. හිමියන්ගේ සංග්‍රහයද භුක්ති විඳි පිරිස ඊලඟට ගමන් කළේ අම්පිටිය සංචාරක ගම්මානයටයි. අම්පිටිය රජ මහා විහාරය නරඹා පසුව ගම්මානයට පිවිසි අප දරුවන්ට සකපෝරුව හා එහි වළං සාදන ආකාරයද කිණිහිරය ඇතුලත් පැරණි කම්මලද නැරඹිමට වාසනාව උදාවිය.
නුවර ක්ෂේත්‍ර ශාකවේදින්ගේ සංගමය මගින් මෙහෙය වූ ශාක හඳුනා ගැනීමේ වැඩමුළුව 2011 පෙබරවාරි 02 -04 දිනවල කුණ්ඩසාලේ ජාතිය ගොඩනගන්නන්ගේ සංගමයේ පුහුණු මධ්‍යස්ථානයේ දී පැවැත්වුණි. මෙම වැඩමුළුව සඳහා මිහිතල මිතුරෝ නියෝජනය කරමින් සභාපති කරුණාදාස මුණගම සහ ලේකම් මහේෂ් චතුරංග යන මහත්වරු සහබාගි විය. එම වැඩමුළුවේ දී ශාක හඳුනා ගැනිමට අදාළ න්‍යායාත්මක මෙන්ම ප්‍රායෝගික වැඩසටහන්ද පැවැත්වූනි. පේරාදෙනිය උද්භිද උද්‍යණයේ ශාකාගාරය නැරඹිම සහ ශාක නිදර්ශක සකසා ගැනිම පිළිබඳව ඉගෙනිමට අවස්ථාව උදාවිය. මෙම වැඩමුළුවෙන් උකහාගත් දැණුම තම සාමාජිකයින් අතරේ ඛෙදා හදා ගන්නටත් එම දැණුම වර්ධනය කරගන්නටත් සංවිධානය විධිමත් වැඩපිළිවෙලක් ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටියි.
මිහිතල මිතුරෝ සොබාසවිය ළමා සමාජයේ සාමාජිකයින් සඳහා විශේෂ වැඩසටහනක් දෙහිවල සත්වොද්‍යානයේ තරුණ සත්වවේදින්ගේ සංගමයේ කණිෂ්ඨ කණ්ඩායම විසින් සංවිධානය කර තිබුනා. ඒ 2010 දෙසැම්බර් 18 වෙනිදා. අපේ පුංචි පැටව් හරිම උද්යෝගයෙන් සත්තු වත්තට උදෑසනම පිවිසුනා. තරුණ සත්ව වේදීන්ගේ සංගමයේ කනිෂ්ඨ කංඩායමේ පුංචි දරු දැරියන් ඔවුන්ව සහෝදරත්වයෙන් පිළිගෙන බොහෝ දේ කියා දුන්නා. නාට්‍ය රඟ දැක්වූවා. අපේ අයට සුහදතාවය පෙන්වන්න ත්‍යාග පිරිනැමුවා. අපේ අයත් තමන්ට බොහෝ දේ කියා දුන් අක්කලාට අයියලාට තෑලි පිරි නැමූවා. සත්තුවත්ත පුරා ඇවිදිමින් සත්තුන්ගේ වත ගොත හා ඔවුන්ගේ චර්යාවන් ඉගෙන ගනිමින් ඔවුන් නැරඹුවා. පුංචි සුරතල් "සංජු" (චිමිපන්සි පැටියා) බබා කාගෙත් සිත් ගත්තා. උගේ රංගනයන් හරිම අපූරුයි. ළමා උයනෙදි විවිධ පක්ෂින් අතටම අරගෙන ඔවුන් ගැන ඉගෙන ගන්න අපේ අයට අවස්ථාව ලැබුනා. උරග සංදර්ශනය හරිම ප්‍රයෝජනවත්. අපේ සොබාසවිය තරුණ සංවිධානයේ අයියල පිඹුර අතටම අරගෙන අපේ නංගිල මල්ලිලගෙ අත්වලටම දුන්නා. මින්මැදුර චමත්කාර ජනකයි. මුහුදු සිංහයාගේ රංගනයත් හරිම ලස්සනයි. අන්තිමට අපේ කට්ටිය තමන් දුටු දේවල් සිතුවමට නැගුවා. ඒවා සියල්ලටම වඩා සුන්දරයි.
